In gesprek over Social Return: over geitenpaadjes en koude spelletjes, samenwerking en schaalbaarheid

Op 3 september organiseerde U-TECH community samen met auticon en 2TestIT een rondetafelgesprek over social return. Wat betekent het voor IT-bedrijven, hoe vul je Social-Return-verplichtingen in, waar lopen bedrijven tegenaan en hoe kunnen we van elkaar leren om samen verder te komen? Een waardevol en prettig gesprek dat nog dit jaar vervolgd wordt!

Koehandel & koude spelletjes

Social-Return-verplichtingen worden door bedrijven soms gezien als koehandel, moetjes, vinkjes en administratieve rompslomp. En dat is zonde! Dat vinden ook alle aanwezigen tijdens het rondetafelgesprek. Want als het goed is, begint Social Return vanuit een intrinsieke motivatie, draait het om die sociaal-maatschappelijke impact. Allerlei regels en focus op tabellen en rapportages maken het soms een koud spel. Dat willen de deelnemers aan het rondetafelgesprek voorkomen. Het moet ten eerste gaan om maatschappelijke impact. En daarbij mag het zeker bijdragen aan commerciële bedrijfsdoelstellingen.

Diversiteit & schaalbaarheid                  

We gingen het gesprek aan met vertegenwoordigers van bedrijven, zoals CapGemini, Brunel, Conclusion en Randstad. Allemaal hebben ze mooie opdrachten van overheden, die ook Social-Return-verplichtingen met zich meebrengen. Dat zijn aanzienlijke verplichtingen waarbij getekend wordt dat 5% van de opdrachtwaarde wordt ingevuld door social return.

Bedrijven kunnen dat op veel verschillende manieren invullen. Denk aan het aanbieden van stages en leerwerkplekken aan studenten en werkzoekenden uit kansarme achtergronden, investeren in opleidingsprogramma's voor mensen die moeilijk aan werk komen, zoals langdurig werklozen of vluchtelingen, samenwerken met lokale community's om technologische oplossingen te ontwikkelen die de lokale behoeften en uitdagingen aanpakken, het implementeren van een inclusief diversiteitsbeleid in het wervingsproces, het starten of ondersteunen van sociale impactprojecten die gebruikmaken van technologie om sociale problemen aan te pakken, zoals gezondheidszorg, onderwijs of milieu. Of bedrijven kunnen ontzorgd worden door de invulling volledig of gedeeltelijk te laten verzorgen door een gecertificeerde social Enterprise, zoals auticon en 2TestIT.

Niet door iedereen wordt gekozen voor het volledig laten invullen en factureren door één partij. Dat voelt als te makkelijk, terwijl er intrinsieke motivatie is om dingen goed te doen, echte impact te bereiken door echte projecten. Bovendien kan het invullen van een grote verplichting niet door één partneren door één type activiteit worden ingevuld.

Het is mooi dat er veel verschillende manieren van het invullen van Social Return zijn. Maar hoe kies je en hoe zorg je ervoor dat het niet te versnipperd is? Met kleinere, sympathieke, maar weinig schaalbare initiatieven lukt het niet om de verplichtingen in te vullen. En hoe zorg je ervoor dat het bij je bedrijf past?

Arbeidsparticipatie lijkt het grootste goed waarmee de grootste impact bereikt wordt, maar dit is ook lastig. Een bedrijf heeft dan wel een bepaald absorptievermogen nodig om mensen rustig te laten landen en jobcoaching te kunnen bieden bijvoorbeeld.

Bedrijven zoals CapGemini hebben verschillende grotere opleidingstrajecten ontwikkeld, voor vrouwen, statushouders en mensen met neurodivergentie bijvoorbeeld. Toch is ook dit bedrijf op zoek naar andere manieren van het invullen van de social return.

• De bedrijven zijn op zoek naar schaalbaarheid om grote Social-Return-verplichtingen in te vullen. Ze willen samen graag verder kijken naar hoe dat te bereiken.

Geitenpaadjes & Gesprekspartners

Het maakt nogal uit bij welke opdrachtgever er een Social-Return-verplichting is. Gemeentes voelen heel direct de impact, terwijl ministeries veel meer op afstand staan en vaker van een papieren werkelijkheid uitgaan. Tegelijkertijd wordt aangegeven dat er bij miniseries veel meer vrijheid is in het invullen, er is meer bespreekbaar en er zijn verschillende geitenpaadjes te bewandelen. Ministeries weten maar weinig, wordt ook aangegeven. Als je me een idee komt, is het al snel goed. Dat, terwijl de invulling bij gemeentes meer dichtgetimmerd is. De tegenstelling blijkt niet zozeer te liggen in het type overheidsinstelling. Het hangt allemaal heel erg af van wie je spreekt bij de opdrachtgever. Bij de een telt het bijvoorbeeld wel mee als iemand een arbeidscontract bij de bakker op de hoek krijgt. Andere opdrachtgevers accepteren dat niet.

Het is zonde als er van alles verzonnen kan worden dat goed staat op de website van een bedrijf, maar waar helemaal geen idee achter zit. Liever gaan de aanwezigen aan de slag met echte projecten met echte impact. Daarmee maken ze het zichzelf niet altijd makkelijk.

Veel praten met opdrachtgevers, veel koffie drinken is belangrijk. Het is vaak belangrijk om iets meer tijd te nemen om de vraag achter de vraag te achterhalen. Maar in de high speed machine van de ICT wordt die tijd vaak niet genomen.

• Bedrijven willen van opdrachtgevers die de Social-Return-verplichting opleggen meer duidelijkheid over wat nu wel en niet meetelt als social return. Een gesprekspartner die samen mogelijkheden en kansen verkent in plaats van in papieren beleidsregels denkt, heeft de voorkeur.

Impact & Transformatiepartners

Ook intern moeten nog gesprekken gevoerd worden. Zo wordt aangegeven dat commerciële collega’s het weliswaar sympathiek vinden om iets terug te doen voor de maatschappij, maar het wordt al snel te lastig gevonden. Ook HR-afdelingen blijken niet de gedroomde transitiepartners en grijpen toch snel terug op standaard profielen voor kandidaten met bepaalde opleiding en achtergrond. Dat is jammer, want met job- of functie-carving kan een bepaalde functie net iets worden aangepast, zodat het opeens wel bij een bepaalde doelgroep past.

Sociaal inkopen of Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) wordt nog niet veel gedaan. Het is wel een interessant onderwerp om verder te verkennen. De inkoopafdeling moet dan ook mee in het gedachtengoed van Social Return.

• Het is belangrijk om collega’s en interne afdelingen, zoals HR en inkoop, mee te krijgen belangrijk om goede keuzes te maken en kritisch te zijn. Want als sociale impact-trajecten mislukken, wordt al snel gezegd: “zie je wel?”. Dat betekent dat je niet zomaar kunt experimenteren met een sympathiek projectje; je moet er vertrouwen in hebben dat het gaat werken en er ook alles aan doen om het te laten slagen. Goede voorbeelden met elkaar delen, tussen bedrijven, kan ook helpen eigen collega’s mee te krijgen.

Meten & Monitoren

Het meten en monitoren van de impact is belangrijk, maar ook een worsteling. Wat meet je precies en wat zegt het? Bovendien mag je niet alles meten. Zo kun je niet alles over de achtergrond van iemand vragen en noteren.

• De bedrijven zijn het er over eens: zodra je begint met meten heb je al 100% winst te pakken. Je bent dan al bezig met een beeld vormen. Over het meten en monitoren willen de bedrijven graag meer uitwisselen en ook delen welke aanpak ze kiezen, wat werkt en wat nog lastig is.

Kennis delen & Samenwerken

Samenwerken aan Social Return is efficiënter en leuker, volgens het rondetafelgenootschap. Er is niet alleen bereidheid om te delen hoe monitoren wordt aangepakt. Ook hoe Social-Return-verplichtingen worden ingevuld kunnen worden gedeeld; hoe doe je het nu goed (en hoe niet)?. Na gunning van een opdracht zou dat helemaal geen probleem moeten zijn, volgens de bedrijven. Het zou juist heel mooi zijn voor iedereen. Er zijn weinig mensen en partijen die echt kennis hebben van Social Return. Laten we vooral samenwerken, klonk het aan het eind van het gesprek aan de U-TECH tafel. De aanwezigen werden enthousiast van het idee om een gezamenlijke pilot te starten. Ook het delen van goede voorbeelden is belangrijk, vanuit bedrijfsperspectief en vanuit perspectief van sociaal-maatschappelijke impact.

• Conclusie van dit goede gesprek: we gaan door! Een eerste vervolgstap is een vervolgbijeenkomst eind november. Met alle mensen die op 3 september aanwezig waren, aangevuld met nieuwe gezichten, geluiden en kennis. Wil je meepraten, heb je vragen of ideeen? Laat het weten aan Karianne Vermaas via karianne.vermaas@u-techcommunity.nl